Η πορεία των αόπλων (1948)

Από το https://greekcivilwar.wordpress.com του Πάνου Ζέρβα, ακόμα μια λιγότερο γνωστή αλλά απόλυτα τραγική στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας μας. Τα άρθρα στα οποία γίνεται αναφορά βρίσκονται στο κάτω μέρος της σελίδας.


Η έκθεση του Γ. Βοντίσιου (Γούσια) μετέπειτα αρχιστράτηγου του ΔΣΕ, για την πορεία των αόπλων υπάρχει ολόκληρη εδώ, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δημοκρατικός Στρατός, τχ 5, τον Μάιο του 1948: http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3681855

Από την περιγραφή του Γούσια ξεχειλίζει ο ηρωισμός και ο θαυμασμός για το «επίτευγμα» – κάτι που φαίνεται πως έχει φτάσει ως τις μέρες μας:

http://e-oikodomos.blogspot.gr/2013/11/1000.html

και

http://www.902.gr/eidisi/istoria/29467/larisa-ekdiloseis-gia-tin-poreia-ton-1000-aoplon-tis-roymelis-foto

Ο ανύποπτος αναγνώστης μένει με την εντύπωση ότι ήταν μια επιχείρηση μεταφοράς 1300 περίπου στρατολογημένων νέων, από την Ευρυτανία στο Γράμμο, η οποία συνάντησε μεγάλες δυσκολίες, αλλά ήταν σε γενικές γραμμές πετυχημένη: μια ακόμα ηρωική ψηφίδα της Ιστορίας του ΔΣΕ.

Πρόκειται για μια εντελώς λάθος εντύπωση. Ας δούμε τι γράφει ο Γιώργος Μαργαρίτης:

…17 Μαρτίου, αποφασίστηκε να διαλυθεί η φάλαγγα… η κατάσταση έσφιγγε… πάρθηκε απόφαση να εγκαταλειφθούν οι άρρωστοι, οι τραυματίες και όσοι δεν μπορούσαν ν’ ακολουθήσουν… 150, ίσως 200 άτομα έμειναν πίσω και ελάχιστοι απ΄ αυτούς διασώθηκαν. Όσοι ακολούθησαν τους γερούς χάθηκαν παγωμένοι στις κορυφές των Πιερίων. Πολλές δεκάδες ακόμα νεκροί, από πείνα και εξάντληση. Ξυπόλυτοι… μπουσουλώντας… άλλοι άφησαν τις μονάδες τους. Από τους 1.300, λίγες εκατοντάδες, ίσως ένας στους τέσσερις, κατάφεραν να φτάσουν και να ενταχθούν στα μάχιμα τμήματα του ΔΣΕ.

(Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949, Εκδ. Βιβλιόραμα, Τόμος Ι, σελ. 487)

Ίσως ένας στους τέσσερις αόπλους, λοιπόν, κατάφερε να φτάσει στον προορισμό της φάλαγγας. Οι τρεις στους τέσσερες βρήκαν μαρτυρικό θάνατο ή κατάφεραν να δραπετεύσουν (λιποτακτήσουν) και ίσως επιβίωσαν. Ήταν όλοι παιδιά από αριστερές οικογένειες της Ρούμελης, το 25% κορίτσια.

Η σύλληψη και η υλοποίηση της «πορείας των αόπλων» δεν αντέχει σε καμιά επιχειρησιακή λογική. Ακόμα και αυτοί (ίσως ο ένας στους τέσσερις) που κατάφεραν να φτάσουν στον προορισμό τους το πέτυχαν μόνο από τύχη, σε συνδυασμό με την ανικανότητα των διοικήσεων του Στρατού, που άφησαν αφύλακτη τη διάβαση στις κορυφές των Πιερίων γιατί τάχα ήταν «αδιάβατη» λόγω του χειμώνα – και η φάλαγγα που απόμεινε πέρασε από την άλλη πλευρά, προς το Γράμμο, όπου δεν υπήρχαν ικανές δυνάμεις για να τη σταματήσουν. Ήταν ένα ασυγχώρητο σφάλμα – έγκλημα εις βάρος των νέων παιδιών της Ρούμελης. Αλλά ακόμα κι αν δεχτούμε κάποια λογική στο εγχείρημα, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών της εποχής, είναι αδιανόητο να παρουσιάζεται σήμερα η πορεία των αόπλων ως υψηλό παράδειγμα και πρότυπο.

Τέλος, μια παρατήρηση για τη στάση του Στρατού. Σχεδόν επί 40 ημέρες παρακολουθούσε τη φάλαγγα, με τη βοήθεια και της αεροπορίας, της έστηνε ενέδρες, την καταδίωκε, την πολυβολούσε – μέχρι που την έχασε, για λόγους ανικανότητας. Οι ηγέτες του προτίμησαν να καταδικάσουν εν ψυχρώ σε θάνατο δεκάδες και εκατοντάδες αόπλους νέους και νέες, στη συνεχή αποτυχία τους να σταματήσουν τη φάλαγγα στη βασανιστική διαδρομή της από το Καρπενήσι ως το Γράμμο, μέσω Θεσσαλίας και Πιερίων. Μια επιλογή ίσως εξίσου εγκληματική μ’ εκείνη της ηγεσίας του ΔΣΕ, για την οποία κανείς δεν μπορεί να υπερηφανεύεται.